Xét nghiệm Soi tươi và Nhuộm soi – Phát hiện nhanh vi sinh vật gây bệnh, hỗ trợ chẩn đoán chính xác

1. Giới thiệu chung

Xét nghiệm soi tươi và nhuộm soi là những kỹ thuật vi sinh cơ bản, có vai trò quan trọng trong phát hiện sớm và định hướng chẩn đoán các bệnh nhiễm khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng. Dù đơn giản và chi phí thấp, đây vẫn là bước đầu tiên mang lại nhiều thông tin giá trị cho bác sĩ trong quá trình chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

2. Xét nghiệm soi tươi là gì?

Soi tươi là kỹ thuật quan sát mẫu bệnh phẩm trực tiếp dưới kính hiển vi mà không qua nhuộm màu. Phương pháp này giúp nhận diện vi sinh vật sống, chuyển động hoặc cấu trúc đặc trưng của chúng trong dịch cơ thể như:

Dịch âm đạo, dịch niệu đạo – phát hiện Trichomonas vaginalis, nấm Candida, bạch cầu.

Dịch não tủy, dịch màng phổi, dịch khớp – quan sát vi khuẩn, tế bào viêm.

Dịch tinh dịch – đánh giá tình trạng nhiễm trùng và chất lượng tinh trùng.

Ưu điểm của soi tươi là nhanh, đơn giản, ít tốn kém, có thể cho kết quả ngay trong vòng vài phút. Tuy nhiên, kỹ thuật này không cho biết chính xác loại vi sinh vật và thường chỉ mang tính định hướng ban đầu.

3. Xét nghiệm nhuộm soi là gì?

Khác với soi tươi, nhuộm soi là kỹ thuật nhuộm màu mẫu bệnh phẩm trước khi soi, giúp làm rõ cấu trúc và hình thái của vi sinh vật. Một số phương pháp nhuộm phổ biến gồm:

• Nhuộm Gram: Phân biệt vi khuẩn Gram dương (màu tím) và Gram âm (màu hồng) – là xét nghiệm cơ bản trong chẩn đoán nhiễm khuẩn.
• Nhuộm Ziehl–Neelsen: Dùng để phát hiện trực khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis).
• Nhuộm Giemsa hoặc Wright: Dùng trong xét nghiệm ký sinh trùng máu (Plasmodium gây sốt rét), hoặc tế bào viêm trong bệnh lý phụ khoa.
• Nhuộm methylen blue, calcofluor white: Hỗ trợ phát hiện nấm men và nấm sợi.

Nhờ kỹ thuật nhuộm soi, bác sĩ có thể xác định hình dạng, kích thước, cách sắp xếp và đặc điểm bắt màu của vi sinh vật – là căn cứ để lựa chọn hướng điều trị kháng sinh hoặc kháng nấm ban đầu.

4. Các loại mẫu bệnh phẩm thường dùng

Tùy mục đích chẩn đoán, xét nghiệm soi tươi và nhuộm soi có thể áp dụng cho nhiều loại mẫu như:

• Dịch âm đạo, dịch niệu đạo: Phát hiện nấm, trùng roi, vi khuẩn gây viêm nhiễm.
• Đờm hoặc dịch rửa phế quản: Xác định vi khuẩn gây viêm phổi.
• Máu, tủy xương: Tìm ký sinh trùng sốt rét hoặc bệnh lý huyết học.
• Phân: Phát hiện trứng giun, ký sinh trùng, nấm men.
• Dịch mủ, dịch màng phổi: Đánh giá mức độ nhiễm khuẩn, định hướng vi sinh vật gây bệnh.

5. Quy trình thực hiện

Lấy mẫu bệnh phẩm đúng kỹ thuật, đảm bảo vô khuẩn.

Chuẩn bị lam kính: nhỏ mẫu lên, trải đều (soi tươi) hoặc cố định, nhuộm màu (nhuộm soi).

Quan sát dưới kính hiển vi, ghi nhận kết quả về hình thái, chuyển động hoặc mật độ vi sinh vật.

6. Ưu điểm và ý nghĩa lâm sàng

Phát hiện nhanh: Cho kết quả trong vòng vài phút, hỗ trợ xử lý kịp thời các ca cấp cứu nhiễm trùng.

Định hướng điều trị: Giúp bác sĩ chọn loại kháng sinh hoặc kháng nấm ban đầu trước khi có kết quả nuôi cấy.

Theo dõi đáp ứng điều trị: Trong một số trường hợp, soi lại giúp đánh giá hiệu quả điều trị.

Tăng độ chính xác khi kết hợp: Khi phối hợp với các xét nghiệm nuôi cấy và định danh vi sinh vật, kết quả chẩn đoán trở nên toàn diện và tin cậy hơn.

7. Kết luận

Xét nghiệm soi tươi và nhuộm soi là những công cụ quan trọng, góp phần phát hiện nhanh, chính xác các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm. Với ưu điểm nhanh, chi phí thấp và khả năng định hướng điều trị sớm, đây là những xét nghiệm không thể thiếu trong quy trình chẩn đoán vi sinh lâm sàng tại các trung tâm xét nghiệm y học hiện đại.